Understanding Your Human Nature

Od studiów nad naturą zła…
Swoją opowieść Zimbardo rozpoczyna od tematu zła, który fascynował go we wcześniejszym okresie kariery naukowej. Wspomina eksperyment Milgrama, w którym zwyczajni ludzie pod wpływem autorytetów gotowi byli poddać innych śmiertelnym elektrowstrząsom (oczywiście tylko sugestywnie zainscenizowanym). Szeroko omawia swój stanfordzki eksperyment więzienny, którym pokazał, że określone warunki mogą zamienić normalne, zdrowe osoby w sadystów pozbawionych zahamowań.

…do promowania heroizmu!
W eksperymentalnym więzieniu Zimbardo odniósł sukces jako badacz, ale na swój sposób poniósł klęskę jako człowiek, dopuszczając w imię nauki do eskalacji przemocy. Zaowocowało to u niego głęboką przemianą i zwrotem zainteresowań ku heroizmowi dnia codziennego jako sposobowi na przeciwstawianie się złu. Nie chodzi tu wcale o wielkie czyny, lecz raczej (nie-takie-) zwykłe dobre uczynki: akty cywilnej odwagi, myślenie krytyczne wobec zastanych, nie zawsze sprawiedliwych zasad, a także niezgodę na powszechne znieczulenie. 

Bądź wzorem do naśladowania i prowadź szczęśliwe życie

Zainicjowany przez profesora i realizowany na całym świecie „Projekt Heroicznej Wyobraźni” ma na celu tworzenie środowiska domowego, szkolnego czy biznesowego, które wydobywa z ludzi ich najlepsze cechy. Zimbardo zakłada, że podobnie jak zło, heroizm szerzy się na zasadzie efektu domina. Przedstawia w związku z tym 10 nieoczywistych kroków, które pozwalają nam się wytrenować w roli wzorów do naśladowania i czerpać satysfakcję z wartościowego życia.

Dobrze wykorzystaj swój czas!
A o tym, jak prowadzić szczęśliwsze i pełne sukcesów życie w wymiarze bardziej indywidualnym, traktują mini wykłady o tzw. zrównoważonej perspektywie czasowej. Ta opowieść, której początkiem była terapia osób z zespołem stresu pourazowego, jest na tyle fascynująca, że można bez szkody zdradzić jej zakończenie.

Okazuje się, że wiele konfliktów nie tylko między jednostkami, ale i całymi społecznościami wynika właśnie z różnic w podejściu do czasu, a świadomość tego faktu może pozwolić ich uniknąć. Nie można za to w naszych czasach uniknąć kolejnego pytania profesora Zimbardo, czyli…

W uproszczeniu odpowiedź brzmi: przy komputerze, zamknięci w swoich pokojach, w domu rodziców (a najczęściej u samotnej matki). Coś w ostatnich dekadach poszło nie tak, zauważa Philip Zimbardo w kolejnym bloku tematycznym, że na całym świecie powiększa się grupa odizolowanych społecznie mężczyzn, którzy – w przeciwieństwie do ogółu zaradnych kobiet – słabo radzą sobie w szkole, pracy i życiu prywatnym. Jeśli dołożyć do tego, że są sfrustrowani i pełni pretensji do otoczenia, okazują się zarazem ofiarami systemu, jak i, delikatnie rzecz ujmując, obciążeniem nie tylko dla bliskich.

Ta porażająca, poparta statystykami diagnoza daje do myślenia i może być kluczem do zrozumienia nowego pokolenia na rynku pracy. Na pewno warto rozważyć wdrożenie zaproponowanych przez profesora działań naprawczych również w organizacjach biznesowych.

Nastawieni na wzrost
Ostatni wykład profesor poświęcił pojęciu sformułowanego przez dr C. Dreck, które zyskało ostatnio na popularności, co widać w ogłoszeniach o pracę. Tak przez pracodawców pożądany „growth mindset” to pozytywne, dynamiczne, nastawione na rozwój podejście do swoich (i cudzych) możliwości. Jego przeciwieństwem jest „statyczna” postawa „fixed mindset”, która wyraża się w deklaracjach „już taki jestem, siebie nie przeskoczę; tego czy tamtego nie opanuję” itp.

Nauka potwierdza niewiarygodną plastyczność mózgu, która jest wystarczającym argumentem za wiarą w moc „growth mindset”. Profesor Zimbardo radzi, jak pokonać bariery, które stają na drodze do wyrobienia sobie takiego nastawienia. Unika przy tym, oczywiście, głoszenia naiwnych prawd typu „jesteś zwycięzcą, możesz wszystko”. Za tym „wszystkim” stoi gotowość na wyzwania, ogromna praca, wyciąganie wniosków z błędów i podejmowanie kolejnych prób. Przy tak sformułowanych założeniach wypowiedź, że czegoś nie potrafimy, rzeczywiście warto kończyć słowem „jeszcze”.