Kraków, Polska. Anna jest młodą menedżerką. W grudniu ubiegłego roku Piotr, który jest dyrektorem departamentu, poprosił Annę, żeby poprowadziła spotkanie menedżerów. Będą tam obecni wszyscy menedżerowie z departamentu, w którym pracuje Anna. Będzie ona musiała wygłosić 15 minutową prezentację na temat efektywności pracy w departamencie.
Jest szósta rano, dzień spotkania. Anna już wstała. Bardzo się denerwuje. Tej nocy nie mogła spać. Teraz próbuje jeszcze położyć się i zasnąć, ale nie udaje się. Myśli: „Spodziewałam się czegoś w rodzaju strachu dzień przed spotkaniem, albo na krótko przed spotkaniem, a tutaj? Dzieje się coś dziwnego z moim całym ciałem! Nie wiem, o co tutaj chodzi!” Anna stara się zjeść śniadanie. Bez szans.
Jeśli chcemy zacząć sobie radzić z tremą, warto najpierw zrozumieć jak ona działa.
Tremę można generalnie podzielić na trzy części jeśli chodzi o czas jej występowania:
- przed kontaktem ze słuchaczem/słuchaczami/trudnym zadaniem,
- w czasie wykonywanej czynności,
- po wykonaniu czynności .
Ponieważ okres czasu od 24 do 48 godzin przed trudnym zadaniem obfituje najbardziej w tak zwane „symptomy”, powszechną jest opinia, że trema występuje tylko krótko przed trudnym zadaniem.
„Co się ze mną dzieje?”
W tym właśnie czasie, zaczyna się znamy dziać „coś dziwnego”. Stres ma wpływ nie tylko na sposób myślenia, ale także na cały nasz organizm. Spójrzmy teraz jak stres wpływa na nasze ciało.
Kiedy trudna sytuacja się zbliża, nasz mózg rozpoznaje ją jako zagrożenie dla organizmu. Nasze ciało podejmuje szereg akcji, żeby przygotować się na nadchodzące zagrożenie, aby je zwalczyć. W sytuacji stresowej, nasze ciało zaczyna produkować hormony, zwłaszcza adrenalinę, która przedostaje się do krwioobiegu.
Adrenalina powoduje większość symptomów, które widzimy u siebie, kiedy przechodzimy przez trudną, stresującą sytuację. Ta sytuacja, to na przykład spotkanie, gdzie musimy zabrać głos publicznie.
Z pewnością, większość z nas, jeśli nie wszyscy doświadczyli przynajmniej kilku z poniższych objawów tremy:
- dłonie (czasem stopy) ochładzają się lub/i zaczynają się pocić,
- oddech staje się płytszy i przyśpieszony,
- mięśnie się zaciskają
- serce zaczyna pracować szybciej,
- ręce i nogi, a czasem całe ciało zaczyna drżeć,
- nie możemy jeść,
- zaczyna nas boleć głowa.
Ponieważ adrenalina podróżuje z krwią do mózgu, możemy także doświadczyć:
- uczucia paniki, i chęci ucieczki,
- uczucia „pustki w głowie”,
- „nadmiaru” skoncentrowania, burzy myśli.
Zagrożenie, czy ekscytacja?
Teraz spójrzmy na symptomy, które zostały wymienione powyżej w pod innym kątem. Spróbujmy zobaczyć, w jak podobny sposób nasz organizm reaguje na zbliżającą się sytuację, którą uznajemy za pozytywnie ekscytującą.
Czas na szybkie ćwiczenie.
Pomyślmy przez chwile nad krótką listą objawów, których spodziewalibyśmy się w obliczu:
- przejażdżki upragnionym roller-coasterem,
- zbliżającej się pierwszej samodzielnej jazdy samochodem, ze „świeżo zdanym” prawem jazdy w ręku,
- zakochania lub oczekiwania na pierwszą randkę,
- zbliżającej się, ekscytującej przygody, takiej jak spływ tratwą po rwącej rzece.
Zobaczmy, że kiedy czujemy się bardzo podekscytowani i szczęśliwi, ta sama adrenalina jest pompowana do krwioobiegu, powodując objawy podobne do tych występujących w sytuacjach stresowych. Podobna reakcja, choć tym razem sytuacja, na którą oczekujemy nie stanowi żadnego zagrożenia, wbrew przeciwnie.
Dobrze jest zdać sobie sprawę z tego, że wszystkie powyższe objawy są normalną reakcją naszego organizmu na zagrożenie lub też ekscytujące wyzwanie.
Dobrze jest też wiedzieć, że symptomów tremy doświadczają praktycznie wszyscy, włączając doświadczonych mówców, aktorów, czy wokalistów. Poprzez ćwiczenie, praktykę i nieustanną pracę opanowali oni sztukę kontrolowania niektórych objawów tremy. Należy jednak pamiętać, ze trema, nawet trenowana nigdy nie znika całkowicie.
Świadomość objawów tremy i próby ich opanowania, czynią tremę nie tylko znośną, ale także pomocną. Potrzebujemy jej do efektywnego działania.
Paweł Piwowar
