Eustres to tak zwany “dobry stres”, który motywuje nas do działania. Eustres może również poprawić naszą wydajność i dodawać siły czy energii niezbędnej do wykonania zadania. Może zmotywować nas do działania i przyspieszyć podjęcie decyzji. Jest odczuwany jako połączenie napięcia i ekscytacji, dlatego może wystąpić przed ważnym, ale pozytywnym wydarzeniem np. ślubem.
Natomiast dystres jest przeciwieństwem eustresu. Działa na nas negatywnie i naraża na nieprzyjemne skutki. Dystres wpływa na organizm długotrwale, dlatego że osoba zestresowana łatwiej ulega następnym stresorom. Dystres powoduje różnego rodzaju dolegliwości fizyczne lub psychiczne.
Hans Selye przedstawił koncepcję, w której reakcja stresowa przebiega w 3 fazach:
- Faza alarmowa – początkowo pojawia się reakcja szokowa, a następnie, aby jej przeciwdziałać organizm zaczyna podejmować odpowiednie czynności obronne.
- Faza przystosowania (odporności) – organizm opiera się stresorom. Jeśli mu się uda reakcja kończy się, jeśli nie to zachodzi etap trzeci.
- Faza wyczerpania – jeśli nie uda się opanować stresora w wyniku długotrwałej mobilizacji i napięcia organizmu dochodzi do zmęczenia się, poddania i spadku odporności.
Czynniki wywołujące stres, czyli stresory dotyczą każdej sfery naszego życia. Mogą być to małe codzienne kłopoty lub poważne trudności życiowe. Stres pojawia się również w sytuacjach nowych, nieznanych lub gdy nie wiemy jak się zachować. Stresory, które odczuwamy mogą być silne lub słabe. Do słabych zaliczamy małe, codzienne trudności. Natomiast do silnych zaliczamy np. traumatyczne wydarzenia, katastrofy czy zagrożenie życia. Możemy podzielić je na 3 grupy:
- stresory fizyczne (np. hałas; głód; choroba)
- stresory psychiczne (np. utrata kontroli; obciążenie zadaniami; obawa, że jest się niewystarczającym)
- stresory społeczne (np. konflikty, mobbing, strata bliskich).
Warto pamiętać, że każdy z nas jest inny, dlatego też inne będą przyczyny stresu i reakcje na stresory.
Stres dla naszego organizmu ma zazwyczaj skutki negatywne. Może powodować skutki somatyczne ukazujące się w postaci chorób i innych dolegliwości ze strony ciała. Mogą się one objawiać jako: bóle głowy; bóle brzucha; spadek odporności; bezsenność; bóle mięśni; zaburzenia hormonalne; problemami skórnymi i wieloma innymi.
Wyróżniamy również psychologiczne skutki stresu do których mogą należeć między innymi: lęki; nerwice; fobie; drażliwość; obniżona samoocena; zaburzenia odżywiania.
Oprócz skutków somatycznych i psychologicznych istnieją także skutki behawioralne. Zaliczamy do nich: niezadowolenie z pracy; absencje; utratę sensu pracy; wypalenie; rezygnację z pracy lub jej zmianę; nadużywanie używek.
Każdy z nas ma swoje sprawdzone sposoby na radzenie sobie ze stresem. Radzenie sobie ze stresem może także zależeć od naszego nastawienia do problemu, nastroju czy doświadczania już podobnych problemów w przeszłości.
Wyróżniamy kilka grup sposobów radzenia sobie ze stresem:
- skoncentrowany na rozwiązaniu (osoby zdeterminowane, aby jak najszybciej podjąć się stresującego zadania)
- skoncentrowany na emocjach (osoby skupiające się na własnych emocjach, w celu zmniejszenia napięcia emocjonalnego związanego z stresorem)
- skoncentrowany na unikaniu (może przybierać formę angażowania się w inne czynności lub poszukiwaniu kontaktów towarzyskich).
Kilka wskazówek, które mogą pomóc:
- uwierz w siebie
- naucz się relaksować
- bądź aktywny
- traktuj trudności jak wyzwania
- skorzystaj z pomocy bliskich lub specjalistów.
